موتيف نهر (رود) در اشعار بدر شاکر سياب
بحث في مجلة نقد ادب معاصر عربي جامعة يزد - http://mcal.yazd.ac.ir
چکیده | |
موتیف از مهمترین باورهای مسلط در هر اثر ادبی است، که بخشی از درونمایه اثر را تشکیل میدهد، و تکرار شدن و برانگیزنده بودن از ویژگیهای بارز آن است. موتیف، دانشی تازه و نوظهور نیست؛ بلکه، عمری به قدمت ادب و هنر دارد؛ شاعران عصر جاهلی از موتیفهای خاصی، مثل ایستادن بر اطلال و دمن، خطاب قرار دادن دو همراه و رفیق، وتفاؤل جستن و… استفاده نمودهاند. در میان شعرای معاصر در ادبیات عربی، بدر شاکر سیاب به طرز جدی و چشمگیری از موتیفهای مختلفی، مثل رود، دریا، روستای جیکور، باران و…استفاده کرده است؛ موتیف رود نشانگر اندیشه شاعر و ارتباط خاصی است، که وی با رود برقرار کرده، رود در دنیای شاعر گاه یک دوست و رفیقی صمیمی است وگاه تجلی خود شاعر است؛ رود در اندیشهی سیاب،پرنشاط و سرزنده نیست؛ بلکه، معادل انسانی افسرده و اندوهگین است. از عوامل زیبایی شناختی قصاید رود، میتوان به دلالتهای مختلف این عبارت اشاره کرد؛ درجایی دلالتی آشنازدایانه مییابد مانند «نهر العذاری» و گاهی در شعر «النهر و الموت» دلالت پارادوکسی مییابد تا یادآور نوعی پیکار مستمر برای آفرینش و بقای زندگی باشد که باعث وحدت موضوع و انسجام ساختاری در کل قصیده است. شایانذکر است که صنعت تشخیص از پر بسآمد ترین صنایع موتیف ساز در این قصاید به شمارمی رود.مقاله حاضر تلاش میکند تا با روش توصیفی- تحلیلی، به چگونگی کاربرد موتیف رود در نه قصیده از دیوان بدر شاکر بپردازد. |