شیوه‌های برابریابی واژگانی، ساختاری و بافتاری در ترجمة داستان از عربی به فارسی (برپایة نمونه‌هایی از داستان‌های نجیب محفوظ)
بحث في مجلة پژوهش¬های ترجمه در زبان و ادبیات عربی – جامعة العلامة الطباطبائي
چکیده
زبان‌های گوناگون نظام‌های همسانی ندارند و هر زبان خود عناصر واژگانی، ساختارهای دستوری، ترکیب‌ها و اصطلاحات ویژه‌ای دارد، از این‌رو، گاهی ناگزیر می‌شویم برخی از ساختارهای واژگانی و دستوری متن مبدأ را تغییر دهیم تا در زبان مقصد، فهمیدنی و آشنا باشند. یکی از اصول مهمی که در ترجمۀ متون داستانی بیان می‌شود، برابریابی‌های واژگانی، ساختاری و بافتاری دقیق و مناسب در برگرداندن پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد است. بر این پایه برای آشناشدن با تغییراتی که در برابریابی از زبان مبدأ به زبان مقصد می‌توان وارد کرد، نخست برابریابی را در ترجمۀ داستان در سه سطح اشتراک، تغییر و انتقال مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.
در این پژوهش برآنیم تا با الهام‌گرفتن از این تغییرات و راه‌کارها بتوانیم شیوه‌های برابریابی را در ترجمۀ داستان‌های عربی به فارسی در سطح واژگان (واژه‌های خاص مردمی، کوچه‌وبازاری، غربی و واژگان با معنای متنی و ارتباطی)، ساختار (ادبی‌نویسی، سجع‌پردازی، ترجمۀ پیامی و ارزش پیامی ساختار زبان مبدأ) و بافتار (عناصر شبه‌زبانی، پیش‌تصورها و عوامل تأثیرگذار در معنا) مورد کندوکاو قرار دهیم. از این‌رو برای بررسی بر روی نمونه‌های ترجمه، از شماری از داستان‌های نجیب محفوظ نویسندۀ مصری چون «شهر العسل»، «زقاق المدق»، «تحت المظله»، «اللص و الکلاب» و «الشحاذ» بهره جستیم.
کلیدواژه‌ها
ترجمه؛ داستان؛ برابریابی؛ راه‌کارها؛ واژگان؛ ساختار و بافتار
