سحر قلم در آثار جاحظ عجم

شکوفایی هر مّلتی، زمانی نمود عینی دارد که فرزندان آن مّلت، در جهت شناخت گذشتگان و بازنگری آداب و سنن و فرهنگ آنان، گام بردارند و مسیرحرکت و تحول ایشان را با نگاهی عالمانه و نقادانه از نظر بگذرانند.به این طریق، نه تنها می‌توانند ارزش گذشته خود را حفظ کنند، بلکه می‌توانند خود، عاملی برای کمال و زندگی شایسته‌تر نسل‌های دیگر باشند، ازاین روبررسی آثار ادبی یکی از بهترین راههای شناخت یک مّلت است.آثار ادبی پارسیان – هر چند به زبان عربی- در زمینه‌های گوناگون تربیتی و اخلاقی، با تکیه بر معنویات برگرفته از تعالیم دینی از جنبه‌های مثبت و درخشان این قوم است. ما در این نوشتار کوتاه کوشیده‌‌‌ایم برای آشنایی با اندشه‌هایی که بر حکمت استوارند و عقائد پارسیان را در باب سیاست و اخلاق بازگو می‌کنند، ازخلال آثار انبوه و ارزنده ثعالبی نیشابوری به گوشه‌‌ای ازآنها بپردازیم. ضمن آنکه به موارد مشابه درگفتار سخنوران معاصرش-که اغلب به قلم اوست- اشاره کرده ایم.