ساختار نشانه‌ای شخصیت حضرت مریم(س) در قرآن کریم

نشانه شناختی، مجموعه ای از نظام نشانه ای است که رمزها را بایست با توجه به سیاق عبارت در آن یافت. متن ادبی با توجه به ساختار هنری و پیام زیباشناختی آن، دارای نظام نشانه ایی پیچیده است، طوری که عموما در آن یک دال بر چند مدلول، دلالت می کند. قرآن کریم به عنوان سرآمد متون بلاغی در تصویر گفتار و رفتار شخصیتها چنان ظرافتی به کار می گیرد گویی که شخصیت بر روی پرده نمایشی به مخاطب عرضه می گردد. در این میان، شخصیت زن- که از عناصر اصلی قصه است – در داستانهای قرآن نقشی بارز ایفا کرده است. آنان در داستانهای قرآن کنش گرانی آگاه هستند که واکاوی در شخصیت ایشان معانی دلالتی و نشانه ای را به خواننده عرضه می دارد و با توجه به این معانی، ابعاد نهان شخصیتشان نمایان می گردد. البته گاهی نیز شخصیت در داستان قرآنی، پنهان و در پرده ای از ابهام قرار می گیرد و این نشانه ها و رمزهاست که به خواننده کمک می کند تا ابعاد پنهانی وجود شخصیت آشکار سازد. حضرت مریم (س) تنها بانویی است که نامش صریحا در قرآن ذکر شده و در سوره های آل عمران، نساء، مائده، مریم، انبیاء، مومنون و تحریم گوشه هایی از زندگانی ایشان بازگو شده است. آنچه در کارکرد نشانه ای شخصیت مورد توجه است، رمزگان، تنوع در به کارگیری رمزگان در متن، نام شناسی، توصیفات، کنش گفتاری، کنش رفتاری و کارکرد بازیگرانه است که از مجموع اینها، می توان به درکی عمیق تر از شخصیت رسید. در مجموع می توان گفت نام مریم نماینده شخصیت ایشان است؛ همچنان که نام وی روح عبادت، لطافت و انعطاف پذیری را به مخاطب القا می کند، کنشهای رفتاری، گفتاری و توصیفات قرآنی درباره وی نیز بازگو کننده این معناست.