تحلیل جامعه‌شناختی رمان «زقاق المدق» از نجیب محفوظ

چکیده
اثر ادبي همواره محصول و مولود حيات و محيط اجتماعي است. «رمان» به عنوان نوع غالب معاصر، ويژة جامعة بورژوازی و قهرمان نقش‌آفرین آن یک فرد عادی و غالباً از طبقة متوسّط است. رمان، بسيار دقيق‌تر از هر قالب ادبي ديگر مي تواند مسألة واقعيّت را مطرح سازد و نجیب محفوظ به عنوان یک رمان-نویس برجسته، با نگارش رمان‌های اجتماعی، سعی در بیان واقعیّت های اجتماعی جامعة مصر داشته است. رمان «زقاق المدق» محصول همین دوره است. محفوظ کوچه را نمادی از جامعة سنّتي مصر در نظر گرفته است، با شخصيّت‌هایی که هر کدام نماد یک طبقة اجتماعی هستند. در این اثر، سنّت در تقابل با مدرنیته قرار دارد و نویسنده به تشریح پیامدهای ترک سنّت و روی‌آوردن به مدرنیته می‌پردازد. فاسد شدن زنان، فقر اقتصادی و فرهنگی و جهل سیاسی از عمده‌ترین مضامینی است که می‌توان در بررسی متن این اثر به آن اشاره نمود.
واژگان کلیدی
تحلیل جامعه‌شناختی، رمان زقاق المدق، نجیب محفوظ