تأثیر وزن شعر فارسی بر اشعار عربی میرداماد

چکیده
با روی کار آمدن شاه عباس صفوی و مهاجرت گسترده‌ی عالمان شیعه از لبنان (جبل عامل و بقاع) و بحرین به ایران نهضت ادبی زبان عربی در کشور احیا شد که پیشگامان آن همین مهاجران تازه وارد بودند. رکن دیگر این نهضت ایرانیانی بودند که زبان عربی را از این فقیهان فراگرفتند. از جمله‌ی این افراد میرداماد فیلسوف و فقیه معروف است. او علاوه بر آثار فلسفی، اشعاری به فارسی و عربی از خود بر جای گذاشته است. وی با آنکه نوه‌ی دختری محقّق کَرَکی، عالم لبنانی مقیم ایران، است، ولی در ساختارِ موسیقاییِ اشعارِ عربیِ خود به شدت متأثر از شعر فارسی بوده است، به گونه‌ای که هم در انتخاب وزن‌ها و هم در دیگر ویژگی‌های وزنی از وزن شعر فارسی بهره‌ی فراوان برده است. این موضوع به موسیقی اشعار عربی او رنگ و بوی فارسی بخشیده است. میرداماد در اشعار عربی خود از یک سو از پرکاربردترین بحرهای عربی اعراض کرده و از سوی دیگر از وزن‌های فارسی مانند وزن‌های دوری استفاده کرده است. با توجّه به نمونه‌های موجود می‌توان نتیجه گرفت که میرداماد به هنگام سُرودن اشعار عربی‌اش تحت تأثیر اشعار فارسی مولوی و حافظ بوده است. برای بررسی این موارد از شیوه‌ی نقد تطبیقی استفاده شده است.
کلیدواژه‌ها
وزن فارسی؛ وزن عربی؛ وزن دوری؛ جواز وزنی؛ ضرورت وزنی؛ تأثیر و تأثّر