بررسی بازتاب فرهنگ و تمدّن‌های مختلف در شعر أعشی و تأثیر این تمدّن‌ها بر شعر او

چکیده
اعشی یکی از اصحاب معلّقات و یکی از شاعران طبقه­ی اول عصر جاهلی است که در شعر وی به‌خاطر کثرت سفرهایش به مناطق مجاور می‌توان گوشه­هایی از فرهنگ و تمدّن‌های مختلف همچون تمدّن فارسی، رومی، حبشی، نبطی، مصری، ترکی، کابلی و غیره را دید. از آنجا که او برای به‌دست‌آوردن مال و ثروت به همسایه­های مجاور سفر کرد، شعر وی نمایانگر نشانه‌های فرهنگ و تمدّن مثل طلاق، ازدواج، جنگ، مجالس لهوولعب، وسایل عیش و نوش، آلات موسیقی و غیره است. علاوه‌برآن می­توان در شعر وی ادیان مختلف، باورها و عقاید دینی، مراسم مذهبی مردم را دید. تمدّن و مدنیت علاوه بر خیال بر زبان، موضوعات و موسیقی شعری اعشی نیز تأثیر گذاشته است. زبان شعری وی به‌علت گوش‌دادن به سازوآواز کنیزکان برخلاف دیگر شاعران جاهلی مثل طرفة بن عبد همواره ساده بوده و فارغ از بیچیدگی است. تأثیر فرهنگ و تمدّن در موضوعات شعری وی این‌گونه است که او در فن مدح مثل شاعران عباسی به مبالغه می­پردازد و در هجو، مهجوّ را به ریشخند می‌گیرد و در تغزل، در وصف معشوقه تنوّع و تفنّن به‌خرج می­دهد. این شاعر برای موسیقی شعر خود أوزان آهنگین انتخاب می‌کند به‌طوری که پرکاربردترین أوزان شعر وی بحر طویل و متقارب می­باشد. وی با به‌کاربردن قوافی آهنگین در غالب حروف رویّ شایع مثل لام، دال و راء، تکرار حروف و کلمات، هماهنگی آنها، برخی آرایه‌های بدیعی نظیر تنسیق صفات، طباق، ردّ العجز علی الصدر، انواع جناس و … موسیقی شعر خود را افزایش می دهد و مخاطب را به‌هیجان درمی‌آورد.
کلیدواژه‌ها
اعشی؛ تمدّن؛ شعر؛ فرهنگ؛ موسیقی