دلالت صوتی در خطبه‌های نهج‌البلاغه
جامعة أصفهان
مسائل رشته زبان وادبیات عربی در دانشگاه های ما به دو بخش زبان وادبیات تقسیم می شود، در صدر مسائل ادبیات موضوع بلاغت قرار دارد که به لایه های مختلف وسطوح متنوع معنی والقاء آن در ذهن مخاطب می پردازد. این سطوح در سه بخش معانی، بیان و بدیع تقسیم بندی می شود.یکی از زیباترین آرایه های علم بدیع، آرایه ی تناسب لفظ با معنا است. این آرایه چنان مهم است که تحقیق در مورد تفاصیل آن به تأسیس علم مهمی به نام دلالت صوتی)معناشناسی آوایی) منجر شده است. طبیعی است که متکلم فصیح و بلیغ برای گزینش الفاظ وعبارات شایسته ی متناسب با هر موضوعی از تکرار اصوات خاصی که آن موضوع را در ذهن تداعی می کند، بهره می گیرد به عنوان مثال واژه های مرتبط با جنگ باید پرطنین وپر طمطراق باشد، اما واژه های متنی مربوط به احساسات عاطفی وعاشقانه باید نرم و دل انگیز باشد.نهج البلاغه به عنوان تالی تلو قرآن کریم این صنعت را به حد اعجاز نزدیک کرده است، و این رساله برای اولین بار در تاریخ پژوهشهای نهج البلاغه در صدد بازخوانی این کتاب ارزشمند از منظر دلالت اصوات ویژه در معانی خاص است.روشی که این پایان نامه برای رسیدن به این منظور در پیش گرفته است بهره گیری از داده های دو دانش معناشناسی وآواشناسی وکاربست آن برای تبیین متن نهج البلاغه در سطوح مختلف معناشناسی آوایی آن است. این تحقیق به بررسی «معناشناسی آوایی در نهج البلاغه» در سطوح زیر می پردازد:موسیقی متن ودلالت صوتی آن، آهنگ لفظ مفرد، موسیقی ترکیب، هماهنگی در الفاظ، ریتم موسیقایی حاصل از محسنات بدیعی.امام علی (علیه السلام) در انتخاب واژگان بسیار حساس ودقیق بوده اند و واژگانی را انتخاب می‌کردند که موسیقی الهام بخش داشته باشد و با رویداد وموضوعی که آن را به تصویر می کشیدند مناسبت و هماهنگی داشت .همچنین امام (علیه السلام) برخی از ساختارها را بر برخی دیگر ترجیح می‌دادند مانند صیغه‌های جمع که فراوان به کار می‌بردند و در ساختار و صیاغ جمع فضایی موسیقایی را داراست که آن را از دیگر واژگان متمایز می‌سازد.
