ترجمه و معادل‌یابی تعبیرهای اصطلاحی معاصر زبان عربی در کتاب «معجم التعبیر الاصطلاحی فی العربیة المعاصرة» (حروف سین، شین، ….، قاف)
جامعة أصفهان
هر زبان علاوه بر واژگانی که دارای معنای مشخص است، ساخت‌های زبانی دیگری دارد که در بیشتر موارد ترجمه لفظی آن‌ها وافی به مقصود نیست. تعبیرهای اصطلاحی نیز چون مثل‌ها و اصطلاحات از آن جمله بوده و همواره یکی از دشواری‌های ترجمه به شمار می‌رود. تعبیرهای اصطلاحی مجموعه کلماتی است که معنای آن غیر از معنای لغوی تک تک کلمات تشکیل دهنده آن باشد. این معنای تعبیر با اتفاق نظر اهل آن زبان به وجود می‌آید. رساله حاضر با ترجمه قسمت «سین، شین، …، قاف» از کتاب «معجم التعبیر الاصطلاحی فی العربیه المعاصره» تألیف دکتر محمد محمد داود که در سال 2003 منتشر گردیده است، و با معادل‌یابی تعبیرهای آن، سعی دارد گامی هر چند کوچک در جهت کاستن از دشواری‌های ترجمه برداشته و نیاز دانشجویان و مترجمان را در زمینه ترجمه تعبیرهای اصطلاحی متداول در زبان روزمره عربی، برآورده سازد. تدوین این رساله با شیوه تحلیل محتوایی_کاربردی در سه فصل صورت گرفته است: فصل اول که شامل کلیات پژوهش است. فصل دوم به ترجمه قسمت «سین، شین، …، قاف» از کتاب مذکور و معادل‌یابی تعابیر اختصاص داده شده است که برای معادل‌یابی آن‌ها به فرهنگ واژگان و کنایات و اصطلاحات و مثل‌های فارسی مراجعه کرده‌ایم. در فصل سوم نیز به بررسی نمادهای موجود در تعابیر این بخش از کتاب پرداخته‌ایم و بر حسب بیشترین کاربرد نمادها را طبقه‌بندی کرده‌ایم. از جمله نتایج حاصل از این پژوهش آن است که تعبیرهای اصطلاحی زبان عربی و فارسی، در بیشتر موارد مضمون و موضوع مشترک دارند و حتی در مواردی، تعبیر عربی عینا از نظر لفظی نیز در زبان فارسی به کار می‌رود؛ این پدیده بیشتر در مورد تعبیرهایی به کار می‌رود که برگرفته از آیات قرآن و احادیث شریف نبوی است. در تعابیر این بخش از کتاب، نماد اشیاء نسبت به نماد انسانی و یا حیوانی بیشتر از بقیه نمادهاست؛ که بر حسب بسامد کاربردشان عبارتند از: نماد رنگ‌ها، نماد عناصر طبیعی (باد، گل، جنگل، شکوفه)، نماد اعداد و نماد حیوانات. البته کاربرد رنگ سفید نسبت به دیگر رنگ‌ها بیشتر است.
