ترجمه مجموعه داستان‌های کوتاه “السّاعه و الإنسان” اثر سمیره عزّام

امروزه داستان کوتاه ـ به عنوان یک نوع ادبی ویژه و تأثیرگذار ـ جایگاهی چشمگیر در ادبیّات عربی دارد؛ امّا مراکز علمی ما آشنایی چندانی با داستان‌نویسی در جهان عرب ندارند. رساله حاضر، کوششی است ذوق‌آزمایانه برای ترجمه و شناساندن نمونه‌هایی از داستان کوتاه عربی به مخاطبان فارسی‌زبان. مجموعه‌داستان «السّاعه والإنسان» (1963)، اثر سمیره عزّام (1927 ـ 1967) نویسنده فلسطینی و شامل چهارده داستان کوتاه است با درونمایه‌هایی چون بحران هویّت و چالش‌های اجتماعی ناشی از سرعت تحوّلات صنعتی. زبان نویسنده از دو ویژگی سادگی و ایجاز برخوردار است و گونه‌ای از ادبیّات سهل و ممتنع را پیش روی می‌نهد که از یک سو موجب جذابیّت متن می‌شود و از سوی دیگر بر دشواری ترجمه می‌افزاید.در ترجمه این داستان‌ها، مترجم در ابتدا به تحلیل محتوا پرداخته‌است تا بتواند با برقراری رابطه عاطفی با متن و همداستانی با نویسنده، به نوعی تعادل سبکی دست یابد و از آنجا که طبیعت کار ترجمه به هنر نویسنده متن مبدأ آسیب می‌رساند، به منظور جبران، سعی بر آن بوده‌است که با تکیه بر ظرفیّت‌های زبان فارسی از شیوه جایگزینی استفاده شود.نتایج این ترجمه آمیخته با پژوهش نشان می‌دهد که تفاوت‌های اساسی در ساختار دو زبان فارسی و عربی و شیوه نگارش نویسنده ـ که مشتمل بر جملات پی در پی و به هم پیوسته است ـ از دشواری‌های اساسی ترجمه آثار عزّام به شمار می‌رود و با توجّه به عرف داستان‌نویسی فارسی، در اغلب داستان‌های این نویسنده بهتر است گفتگوها به نثر محاوره‌ای ترجمه شود.